Türkiye'de Oturum İzni Alınması

İkamet izni ile ilgili hususlar 6458 sayılı Kanun’da düzenlenmiştir. İkamet izinleri; kısa dönem ikamet izni, aile ikamet izni, öğrenci ikamet izni, uzun dönem ikamet izni, insanı ikamet izni, insan ticareti mağduru ikamet izinlerinden oluşmaktadır. Biz burada daha çok kısa dönem ikamet izni, uzun dönem ikamet izni konuları üzerinde duracağız. Öncelikle kısa dönem ikamet izni alabilecek yabancılar kimlerdir bunu inceleyecek olursak;

1-Bilimsel araştırma amacıyla gelecek olan yabancılar;
Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan yabancıların bilimsel araştırmanın izne tabi olması halinde bilimsel araştırmaya konu ilgili kurum veya kuruluşlardan (Kültür ve Turizm Bakanlığı, Enerji Bakanlığı, üniversiteler vb.) izin belgesi almaları; izne tabi olmaması halinde araştırma konusuna ilişkin beyan sunmaları istenilmektedir.Bu amaçla gelecek yabancılara ikamet izni düzenlenebilmesi için, yurt dışı temsilciliklerimizden ‘Bilimsel Araştırma’ amaçlı vize alınmış olması gerekmektedir.

2-Türkiye’de taşınmaz malı bulunan yabancılar;
Taşınmazı bulunan yabancıların ikamet izni talebinde bulunması halinde taşınmazın konut olması ve bu amaçla kullanılması gerekmektedir. Ayrıca aile üyelerinin konut üzerinde paylı veya elbirliği mülkiyet hakkına sahip olmaları halinde aile üyeleride bu kapsamda ikamet izni başvurusunda bulunabilmektedirler.Aile üyeleri, başvuru sahibinin eşini, ergin olmayan çocuğu ile bağımlı ergin çocuğunu ifade etmektedir.

3-Ticari bağlantı veya iş kuracak olan yabancılar;
Ticari bağlantı veya iş kuracak yabancıların üç ayın üzerinde ikamet izni talep etmesi halinde yabancıdan temas kuracağı kişi veya şirketlerin davet mektubu veya benzeri belgeler istenebilir.

4-Hizmet içi eğitim programına katılacak olan yabancılar;
Bu amaçla verilen ikamet izinleri hizmet içi eğitim verecek kurum veya kuruluşun sunduğu eğitimin içeriği, süresi, yeri konularındaki bilgi ve belgelere dayanarak program süresince düzenlenmektedir.

5-Türkiye Cumhuriyetinin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecek olan yabancılar;
Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan yabancıların ilgili kurumdan alınacak bilgi ve belgeyi sunması istenir.
İkamet izni süresi, eğitim veya benzeri amacın süresini geçemez.
Öğrenci değişim programları (Erasmus, Mevlana, Farabi vb.) kapsamında gelen öğrencilerden; ilk kayıt tarihlerinden itibaren üç ay içinde genel sağlık sigortalısı olmak için talepte bulunanlardan ayrıca sağlık sigortası istenmez. Ancak, kayıt tarihinden itibaren üç ay içinde başvuruda bulunmayarak genel sağlık sigortalısı olma hakkını kaybedenlerden özel sağlık sigortası yaptırmaları istenir.

6-Turizm amaçlı kalacak yabancılar;
Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan yabancıların seyahat planlarına ilişkin hususlardaki (ülkede nerede, ne zaman ve ne süreyle kalacağı gibi) beyanı değerlendirilir. Gerekli görülmesi halinde bilgi veya belge sunması istenebilir.

7-Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecek olan yabancılar;
Bu amaçla Türkiye’ye gelen yabancıların kamu veya özel hastanelere kabulleri aranır. Bunlardan tüm tedavi masraflarını ödediklerini belgeleyenlerden sağlık sigortası şartı aranmaz.
İkamet izinleri tedavi sürelerine uygun olacak şekilde düzenlenir.
Tedavi süresince barınma, iaşe veya sağlığa ilişkin giderleri ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca karşılanan yabancılardan maddi imkânın tespiti ile geçerli sağlık sigortası şartı aranmaz.
Gerektiğinde ilgili hastaneden veya kamu kurum ve kuruluşundan yabancının tedavisine ilişkin bilgi veya belge istenebilir.
Mevcut Sağlık İşbirliği anlaşmaları kapsamında ülkemize tedavi amacıyla gelen yabancıların refakatçilerinin (anlaşmada refakatçilere ilişkin ayrıca bir hüküm bulunmuyorsa) ikamet izni işlemleri genel hükümlere göre yürütülmektedir.

Ayrıca 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununun Ek 14 üncü maddesine göre ülkemize gelen yabancıların en fazla iki kişiyi geçmeyen refakatçilerinden ikamet izni başvurularında geçerli sağlık sigortası şartı aranmamaktadır.

8- Adli veya idari makamların talep veya kararlarına bağlı olarak Türkiye’de kalması gereken yabancılar;
Bu amaçla düzenlenecek ikamet izninin süresi, karar veya talepte belirtilen süre göz önünde bulundurularak düzenlenir.

9-Aile ikamet izni şartlarını kaybetmesi durumunda kısa dönem ikamet iznine geçirilecek olan yabancılar;
En az üç yıl aile ikamet izni ile Türkiye’de kalmış olanlardan on sekiz yaşını tamamlayanlar, Türk vatandaşı ile evli olup üç yıl aile ikamet izni ile kaldıktan sonra boşanmış yabancılar (aile içi şiddet gerekçesi ile mağdur olduğunu mahkeme kararı ile ispat edenler için üç yıllık süre şartı aranmaz) ve destekleyicinin ölümü halinde bu kişiye bağlı aile ikamet izni ile kalanlar süre şartı aranmadan kısa dönem ikamet iznine başvurabilirler.

10-Türkçe öğrenme kurslarına katılacak olan yabancılar;
Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan ve Türkçe kursu vermeye yetkili kuruma (Milli Eğitim Bakanlığından izinli olmalıdır.) kayıt yaptıran yabancıya en fazla iki defa verilebilir.
Kurs süresi bir yıldan az ise ikamet izni süresi kurs süresini geçemez. Kursu veren kurum, Türkçe öğrenim amacıyla kayıt yaptıran yabancının kursa başlama ve devam durumunu il müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür.

11-Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacak olan yabancılar;
Bu amaçla düzenlenen ikamet izni süresi bir yılı geçemez. Barınma, iaşe veya sağlığa ilişkin giderleri ilgili kamu kurumlarınca karşılanan yabancılardan maddi imkânın tespiti ile geçerli sağlık sigortası şartı aranmaz. Kurumlardan bilgi ve belge istenebilir.

12-Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altı ay içinde müracaat eden yabancılar;
Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan yabancılara mezun oldukları tarihten itibaren altı ay içinde müracaat etmeleri halinde bir defaya mahsus olmak üzere en fazla bir yıl süreli ikamet izni verilebilir.

13-Türkiye’de çalışmayan ancak Bakanlar Kurulunca belirtilecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu;
Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan yabancılara en fazla beşer yıllık sürelerle ikamet izni düzenlenebilir.
6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunun, 6458 sayılı Kanunda meydana getirdiği bu değişiklikle ülke ekonomisine katkı sağlayacak nitelikli yabancıların teşvik edilmesi ve yabancılara ikamet izni işlemlerinde kolaylık sağlanması amaçlanmıştır.

14-Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı olan yabancılar,
Bu amaçla ikamet izni talebinde bulunan yabancılara en fazla beşer yıllık sürelerle ikamet izni düzenlenebilir.

Kısa Dönem İkamet İzni Kaç Yıllık Sürelerle Düzenlenebilir?

Kısa dönem ikamet izni, yukarıda 13. ve 14. sırada yer alan yabancılar hariç olmak üzere her defasında en fazla ikişer yıllık sürelerle düzenlenebilir.

Kısa Dönem İkamet İzni Şartları Nelerdir?

Kısa dönem ikamet izninin düzenlenebilmesi için yabancıların Kanunun 32 nci maddesinde yer alan şartları taşıması gerekmektedir.

- Türkiye’de kalış amacıyla ilgili destekleyici bilgi ve belgeleri ibraz etmek,
- Anılan Kanunun 7 nci maddesi kapsamına girmemek,
- Genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak,
- İstenilmesi halinde, vatandaşı olduğu ya da yasal olarak ikamet ettiği ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenmiş adli sicil kaydını gösteren belgeyi sunmak,
- Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermek.

Kısa Dönem İkamet İzni Red, İptal veya Uzatılmama nedenleri nelerdir?

- Kısa dönem ikamet izni için aranan şartlardan birinin veya birkaçının yerine getirilmemesi veya ortadan kalkması,
- İkamet izninin veriliş amacı dışında kullanıldığının tespit edilmesi,
- Hakkında geçerli sınır dışı etme veya ülkeye giriş yasağı kararının bulunması,
- Yurt dışında kalış süresi bakımından ihlale düşülmesi,
hallerinde kısa dönem ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz.

Uzun Dönem İkamet İzni

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 42 ila 45 inci maddelerinde uzun dönem ikamet izni düzenlenmiştir. Ayrıca Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 40 ila 43 üncü maddelerinde uzun dönem ikamet izni düzenlenmiştir.

Uzun Dönem İkamet İzni Düzenlenebilecek Yabancılar Kimlerdir?

- Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle kalmış olan ya da Bakanlığın belirlediği şartlara uyan yabancılara, Bakanlığın onayıyla valilikler tarafından süresiz ikamet izni düzenlenir.

- Mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri ile insani ikamet izni sahiplerine ve geçici koruma sağlananlara, uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanınmamaktadır.

Uzun Dönem İkamet İzni Kaç Yıllık Sürelerle Düzenlenebilir?

Uzun Dönem ikamet izni süresiz düzenlenmektedir.

Uzun Dönem İkamet İzni Şartları Nelerdir?

Uzun dönem ikamet izninin düzenlenebilmesi için yabancıların Kanunun 43 üncü maddesinde yer alan şartları taşıması gerekmektedir.

- Kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle Türkiye’de yaşamış olmak (Kesintisiz sekiz yılın hesaplanmasında Kanunun 38. Maddesinde yer alan öğrenci ikamet izni süresinin yarısı, diğer ikamet izinlerinin ise tamamı sayılmaktadır.),

- Son üç yıl içinde sosyal yardım almamış olmak,

- Kendisi veya varsa ailesinin geçimini sağlayacak yeterli ve düzenli gelire sahip olmak,

- Geçerli sağlık sigortasına sahip olmak,

- Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturmamak (Göç Politikaları Kurulunun uygun gördüğü yabancılar hariç)

Uzun dönem ikamet izninin sağladığı haklar:

Uzun dönem ikamet izni sahibi yabancılar; askerlik yapma yükümlülüğü, seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme ve muaf olarak araç ithal etme ve özel kanundaki düzenlemeler hariç sosyal güvenliğe ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanabilirler.

Uzun Dönem İkamet İzni Red, İptal veya Uzatılmama nedenleri nelerdir?

- Yabancının, kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturması,

- Sağlık, eğitim ve ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti dışında bir nedenle kesintisiz bir yıldan fazla süreyle Türkiye dışında bulunması, hallerinde uzun dönem ikamet izni iptal edilir.

Uzun dönem ikamet izninin iptali valilikler tarafından yerine getirilir.

Uzun dönem ikamet izni iptal edilen yabancıların tekrar yapacakları başvurular

İptal edilen uzun dönem ikamet izinleri için tekrar başvurular yurt dışında konsolosluklara, yurt içinde ise yabancının bulunduğu ildeki valiliğe bizzat ya da Genel Müdürlüğümüzce belirlenen başvuru usulüne göre yapılmaktadır.

Tekrar başvurularda kesintisiz sekiz yıl ikamet izniyle Türkiye de kalma şartı tekrar aranmamakta, başvurular öncelikli olarak değerlendirilmekte ve en geç bir ay içinde sonuçlandırılmaktadır.

Sağlık, eğitim, ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti veya görev gerekçesi hariç kesintisiz bir yıldan fazla Türkiye dışında kalınması nedeniyle uzun dönem ikamet izni iptal edilen yabancılar, bu izinlerini tekrar almak üzere başvuruda bulunabilirler.